Skrzetuski
Marcin h.
Jastrzębiec (ok, 1517-1577, złotnik, burmistrz poznański, Pochodził z
drobnoszlacheckiej rodziny z Wielkiego Skrzetusza w pow. poznańskim. Urodził
się. w Pyzdrach, był najstarszym synem Jana i Małgorzaty Ninińskiej, bratem
Rafała (zob.).
S. przed r. 1546 jako pełnomocnik ojca przybył do Poznania i otrzymał tu prawa miejskie. W r. 1550 miał dom przy rynku miasta Sródka pod Poznaniem, który następnie wymienił na pół domu przy ul. Szewskiej w Poznaniu. W r. 1554 był starszym cechu złotników, znalazł się tym samym w kręgu miejskiej elity. Od r. 1560 przez cztery lata zasiadał w radzie miejskiej Poznania. Skorzystał na tym, bowiem w l. 1560-2 dzierżawił od miasta pobór podatków za wodociągi miejskie i wodę, następnie w l. 1561-3 był poborcą tzw. ungeldu, czyli opłaty od piwa i wina. W l. 1564, 1565, 1567, 1569 oraz 1570-3 był burmistrzem. W r. 1572 zapobiegł wprowadzeniu do obiegu przez sługę kupca gdańskiego Hansa Langa znacznej ilości fałszywych monet wybitych w Gdańsku. Pełnił misje poselskie w imieniu miasta, W r. 1565 przewodniczył delegacji mieszczan poznańskich na sejm piotrkowski, wysłanej w celu uzyskania zatwierdzenia prawa składu, co zakończyło się sukcesem. W r. 1574 wraz z doktorem Adamem Paulinim wziął udział w poselstwie na sejm koronacyjny Henryka Walezego; król zatwierdził wówczas przywileje miasta Poznania. S. zyskał sobie szacunek mieszczan, którzy nadali mu przydomek "Mądry". Obok wielu nieruchomości posiadał kamienicę przy rynku poznańskim, zwaną Ungerowską, którą kupił od kupca poznańskiego Jana Rudominy. S. zmarł w Poznaniu 18 XII 1577; Szymon Starowolski zapisał jego epitafium znajdujące się w Poznaniu, najpewniej w kolegiacie farnej św. Marii Magdaleny.
S. był dwukrotnie żonaty. Pierwszą jego żoną była Anna Rastkówna Malczewska. Po jej śmierci (1568) S. ożenił się powtórnie z Barbarą, córką szlachetnego Piotra Glinieckiego. Zapisał jej w r.1571 1 tys. złp. wiana na swym domu przy poznańskim rynku. Barbara wspomniana jest jako wdowa w l. 1578 i 1579. Dziećmi jego z pierwszego małżeństwa byli Marcin, Jan, Andrzej oraz określeni w r. 1584 jako małoletni Krzysztof i Anna (prawdopodobnie dzieci z drugiego małżeństwa).
Z. Lasocki mylnie sądził,
iż synowie S-ego Marcin i Jan zostali sekretarzami królewskimi. Zdaniem M.
Wicherkiewiczowej pozycja S-ego i jego majątek umożliwiły dzieciom porzucenie
stanu mieszczańskiego, przyjęcie h. Szreniawa i kupowanie posiadłości
ziemskich, Twierdzenie to nie jest jednak poparte źródłami, a istnienie innej
szlacheckiej rodziny Skrzetuskich sugeruje możliwość popełnienia omyłki,
Wpol. Słown. Biogr.;
Niesiecki, VIII 391;
Lasocki Z., Skrzetuscy, "Mies. Herald." R.16: 1937 s, 72-4;
Łukaszewicz J., Obraz historyczno-statystyczny miasta
Poznania w dawniejszych czasach, P.1838 II 291-2;
Mika M. J., Burmistrzowie poznańscy od XVI do XVIII
wieku, "Kron. M. Poznania" R. 20: 1947 s. 51-2;
Nożyński T., Złotnictwo poznańskie do końca XVIII
wieku, "Studia i Mater, do Dziej. Wpol." T.11: 1960 s. 30;
Wicherkiewiczowa M., Rynek poznański i jego patrycjat,
P.1925; -
Przywileje miasta Poznania XIII---XVIII wieku, Wyd.
W. Maisel, P.1994 nr 158;
Starowolski, Monumenta Sarmatarum;
Teki Dworzaczka., (CD-ROM), Kórnik-P.1997; -
AP w P.: Akta m. P. I 305 k. 78, I 1746 k.2, I 1748
k.1v., I 1749 k.2, 12, I 1751 k.10-10v., I 1752 k. 1, Poznań Gr. 92 k. 70,
70v., Gr. 133 k. 218, Gr. 134 k. 588v., Gr. 141 k. 124v., Gr. 144 k. 192v.